Recensie, foto’s & video Busch Trio

Uitvoering Busch Trio verheffend en intens 

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Het Busch Trio bestaat uit Mathieu van Bellen/viool, Ori Epstein/cello en Omri Epstein/piano. Deze drie musici vormen een hecht geheel. Ze vullen elkaar volledig aan, zijn op elkaar ingespeeld en luisteren al spelend naar de partijen van de anderen. In de Zeeuwse Concertzaal in Middelburg verzorgde dit Trio zondag 21 januari een recital dat na afloop door een bezoeker ‘hét recital van dit jaar’ werd genoemd. En het seizoen is nog maar net begonnen! Hoopgevend was het grote aantal belangstellenden. 

Ik volg dit ensemble al vele jaren en elke keer weten deze drie musici mij te verrassen. Hun interpretaties worden steeds intenser. De partituren worden uitgediept en bestudeerd en elke keer worden er meer nuances uitgewerkt, wordt de frasering subtieler en worden er extrakleurtinten toegevoegd. Ook de combinatie van de te spelen werken is apart. Mozart en Tsjaikovski binnen één recital is niet zonder gevaar.  Twee verschillende stijlperioden (Klassiek en Romantiek) combineren is goed mogelijk, maar het vereist wel een juiste weergave van de stijl en het karakter van die werken. Busch slaagde daar volledig in.

In het Trio in Bes KV 502 zijn de instrumenten wel gelijkwaardig, maar overheerst de piano en is de rol van de cello in de eerste twee delen minder duidelijk. Het Busch Trio bracht het Allegro heel licht en transparant met een mooie dialoog tussen strijkers en piano. In het langzame middendeel, dat zeer poëtisch van karakter is, kwam de subtiele aanpak goed uit. Daar waar een instrument zich kon etaleren, vond dat plaats en als een meer dienende rol werd vereist, gebeurde dat ook. Heerlijk vloeiend klonk het slotdeel, een rondo met een gavotteritme. Dansant en sprankelend met een meer uitgesproken rol voor de strijkers. 

Tsjaikovski schreef zijn enige werk voor de combinatie viool, cello en piano toen hij 38 was. In het Pianotrio in a opus 50 verwerkt hij zijn persoonlijke gevoelens. Hij droeg het werk op aan zijn vriend Nicolaï Rubinstein, met de ondertitel ‘A la mémoire d’un grand artiste’. 

In dit werk hoor je een lange klacht, voel je verdriet en ervaar je nostalgie, maar ook troostende energie. Het werk heeft twee uitgebreide delen. De stijl van de piano is concertant en de twee strijkerspartijen, die als het ware de rol van een orkest krijgen, zijn moeilijk. In het pezzo elegiaco klinkt een klacht vol melancholie. De spanning wordt opgebouwd met syncopische akkoorden en na een elegant (Frans aandoend) motief, eindigt het in rouwsfeer.

Tema con variazioni is fenomenale muziek. Het zou een portret van Rubinstein zijn en elke variatie zou een aspect van zijn leven uitbeelden. Een typisch Russisch thema (soort koraal) en 11 karakterstukken over de pedagoog, pianist en componist Rubinstein.

In de variaties komen alle drie de instrumenten steeds anders aan bod, en wordt gebruik gemaakt van diverse strijktechnieken. De luisteraar hoort telkens iets anders, zoals de afwisseling van droefheid en uitbundige vreugde, het uitbeelden van een klein muziekdoosje gespeeld met lichte hoge toontjes door de piano terwijl de strijkers een lekkere zware bourdontoon brengen. De Tsjaikovski-liefhebber heeft vast een stukje Bloemenwals uit de Notenkraker gehoord en een stevige Mazurka à la Chopin met virtuoze cadensen (om de pianist Rubinstein te eren). 

Majestueus was het slotdeel met de ingewikkelde coda. Dit deel vergt alles van de musici, het tempo is snel, de muziek virtuoos. Alles moet samenklinken en de spanning moet worden opgevoerd. Het Busch Trio speelde dit deel fenomenaal. De marche funèbre zorgde voor kippenvel en liet een verpletterende indruk na. 

Recensie: Matangi speelt overrompelend en intrigerend recital

Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Het Matangi Quartet bezorgde het publiek in De Mythe in Goes zaterdag 25 november 2023 een onvergetelijke avond. Het programma OUTCAST is een ode aan de componisten uitSovjet Rusland en Oekraïne. De composities van Sjostakovitsj (1906-1975), Schnittke (1934-1998) en Silvestrov (1937-) vielen niet in de smaak van het regimes waaronder zij leefden;

Avant-gardistische (moderne) muziek met een verpakte boodschap, die nog steeds actueel is. Beklijvende muziek, die binnendringt en de toehoorder meesleept. De pijn en angst van de componisten sijpelt door in de toehoorder en bijt zich vast. Hulde aan het Matangi Quartet dat de spanningsboog nooit losliet en als een echte eenheid, met grote integriteit musiceerde.

De uitvoering van het Strijkkwartet nr. 3 van Alfred Schnittke hakte er meteen in. Het doorgecomponeerde werk vol tegenstellingen en een onopgeloste spanning in een klassiek polystilistische stijl is heel expressief en speelt als het ware met de menselijke emoties van verwarring en hysterie tot en met wanhoop en depressiviteit. Schnittke maakt gebruik van enkele muzikale modules van Lassus, Beethoven en Sjostakovitsj, breekt deze meteen af en gaat er dan mee construeren. Technisch knap en emotioneel overrompelend. Je hoort snijdende tonen die boven de vloeiende donkere lijnen om aandacht vragen. In het Agitato ervaar je de wanhoop en de felheid van oorlogsgeweld, de dissonanten doen pijn, af en toe dringt even rust door, die snel tenietgedaan wordt door een gewelddadige opflakkering. De muziek klinkt dwingend en komt hartverscheurend over. Het Pesante, met sterke pizzicati en klagende lijnen, sluit af met een schrijnende fase waarin de wanhoop doorsijpelt.

Wat een goede keus van Matangi om daarna het eendelige Strijkkwartet nr. 1 van de Oekraïense Valentin Silvestrov te spelen.  In dit werk kunnen de musici, vanwege de vrije invulling van de waarde van de noten, een heel persoonlijke interpretatie verzorgen. Dat gebeurde. De melodie, gebracht door de eerste viool, werd door de anderen sonoor ondersteund. De poëtische melancholische muziek riep bij mij een avondlijk natuurbeeld op. De rust aan de oever van een rivier. Overal vlamden lichtjes op en het water kabbelde rustig door onderbroken door enkele brede bewegingen en zelfs een heftige onrustige passage waarin de spanning in chaos veranderde. Maar de weldadige rust keerde weer terug. Het deed me denken aan de schitterende begeleiding van het lied Morgen van Richard Strauss.

Na de pauze stond de schijnwerper op Dimitri Sjostakovitsj. Eerst brachten de vier strijkers: Maria-Paula Majoor (viool 1), Sedna Heitzman (viool 2), Karsten Kleijer (altviool) en Arno van der Vuurst (cello) twee korte werkjes: Elegie (een langzame aria uit de opera Lady Macbeth of Mtsensk) en Polka een grappig ritmisch sterk werkje, vol humor.

Het recital werd afgerond met Strijkkwartet nr. 8 in c op. 110, waarin Sjostakovitsj zijn herinneringen aan de verwoestingen van Dresden verwerkte. Hij noemde het werk (1960) een autobiografisch kwartet.

Het begint met de muzikale signatuur van Sjostakovitsj (D.SCH = D, eS, C en H) gebracht door de cello en daarna de andere strijkers. Een langzaam deel vol vraagtekens. Maar dat duurt maar even, in het Allegro komt de muziek ongewoon heftig binnen, klinkt het bekende Joodse thema en strijden weemoed en gewelddadigheid met elkaar. De woede vanwege het geweld en de oorlog zijn voelbaar in het Allegretto. Het macabere beeld van de vele doden op een slagveld komt extra hard binnen door de snijdende gloedvol gestreken tonen die als donderslagen overkomen. De flard Dies Irae en het treurige Largo lossen op in het langzameslotdeel dat uitblonk door de integere manier waarop Matangi (met sourdine) dit werk morendo afsloot. Dat na de laatste toon het publiek lang wachtte met applaudisseren is het bewijs van de verbijstering. Dit werk werd verpletterend uitgevoerd.

De Stichting Kamermuziek Zeeland stak zijn nek uit met dit concert, bewonderenswaardig in deze tijd, de aanwezigen zullen daar lang heel dankbaar voor blijven. Een recital door Matangi mag wat mij betreft vaker geprogrammeerd worden.

Zaterdagavond Matangi Quartet

Componisten zijn niet altijd vrij om te componeren wat ze willen. Dit programma is een ode aan de muzikale ‘outcast’: drie Sovjet-Russische componisten die muziek schreven die gevaarlijk indruiste tegen de smaak van het regime waaronder zij leefden, met name Sjostakovitsj, Alfred Schnittke en Valentin Silvestrov. Die outcast zetten wij ook door om dit op zaterdagavond 25 november te programmeren. Dat is weer eens wat anders dan een zondagochtend!

Nederlandse componistes en de viool

Ursula Schoch en Marcel Worms brengen krachtig werk van enkel vrouwelijke Nederlandse componistes.

De vijf componistes op dit programma tonen in hun werk een krachtige persoonlijkheid en een eigen muzikale taal. Hoogste tijd om hun muziek (weer) te gaan beluisteren!

Bekijk hier het hele programma en bestel uw tickets

Jong Talent – Enzo Kok 29 oktober | Theater de Mythe

Droom op zondag 29 oktober om 11.00 uur weg op de klanken van toptalenten Enzo Kok (viool) en Violaine Delplanque (piano) tijdens een Foyerconcert in Theater de Mythe. 

In 2017 stond Enzo Kok in de halve finale van het Koninklijk Concertgebouw Concours. In de zomer van 2017 won hij de Labberté-Hoedemakers Award tijdens het Peter de Grote Festival in Groningen. In januari 2018 was hij finalist bij het Nederlands Vioolconcours categorie Davina van Wely (14 t/m 17 jaar). In mei 2019 behaalde hij de eerste prijs tijdens de nationale finale van het Prinses Christina Concours. Enzo geeft concerten als solist en kamermusicus in binnen- en buitenland. Daarnaast verzorgde hij meerdere tv-optredens, o.a. bij Podium Witteman. Verder is hij regelmatig te horen bij de NPO, Radio 4.
Enzo bespeelt een viool van Carlo Antonio Testore uit 1707, hem ter beschikking gesteld door het Conservatorium van Amsterdam.

Violaine Delplanque studeerde piano aan het Conservatorium van Lille en het Koninklijk Muziekconservatorium van Brussel. Zij is prijswinnares van verschillende concoursen waaronder Concours J.S. Bach in Parijs, Concours de Musique de Chambre in Dunkerque en Concours UFAM in Parijs.  Zij is lid van het duo Pianisticks dat in heel Frankrijk voor de Jeunesses Musicales de France heeft opgetreden en werd gevraagd door het  Festival de Musique en Bigorre.

Op het programma staan werken van Fauré, Brahms, Debussy, van Beethoven, Ysaÿe en Paganini.

Recensie concert Ksenia Kouzmenko

De wondere wegen door de Spaanse pianomuziek
Ksenia Kouzmenko – La présence lointaine

Door: Jeanette Vergouwen-de Caluwe

Ksenia Kouzmenko is een pianiste die zich de muziek die zij interpreteert volledig eigen maakt. Zij zoekt naar de betekenis van de kleuren en akkoorden in de muziek en speelt het in de geest van de componist. Zij is niet tevreden met alleen maar een geweldig technisch knappe uitvoering, zij wil een verhaal vertellen en bovendien alle achtergronden van dat verhaal belichten.
De presentatie van haar nieuwe CD ‘La présence lointain’ vond zondag 14 mei plaats, in de serie recitals van de Stichting Kamermuziek Zeeland, in de salon van de Zeeuwse Concertzaal in Middelburg. Daar staat de Londense Erard uit 1863, een instrument dat uitermate geschikt is om muziek uit de 19de en vroeg twintigste eeuw te vertolken.
Zelf noemde Kouzmenko het een labyrintisch programma met werken van Iberische- en Zuid-Amerikaanse componisten.

Het programma begon met twee werken van Debussy. Verrassend? Nee, de werken vormden een soort deur die door Kouzmenko, die de luisteraar als het ware bij de hand nam, gebruikt werd om de toegang te openen naar de schatkamer van de Spaanse muziek met vaak een vurig karakter vol opzwepende ritmes, dansante melodielijnen en ook vaak vol nostalgie.
Een doolhof waarin het heerlijk toeven was. De pianiste leidde de luisteraars langs verschillende paden en telkens hoorde men muziek met een andere sfeer, een andere kleur, een ander karakter. Boeiend en emotierijk.

Kouzmenko werd een aantal jaren geleden verliefd op de Erard piano. Ze vindt het een instrument met een mooie open klank, mede mogelijk vanwege de recht naast elkaar liggende snaren, en houdt van het speciale toucher. Zij bespeelt dit instrument als een verlengstuk van haar lichaam. De balans tussen de rechter- en linkerhand is geweldig en zij weet steeds een mooie sfeertekening te schilderen, waardoor zij prachtige beelden oproept. Bijvoorbeeld in Lindaraja van Debussy roept zij met zachte tinten een met frisgroen beplant pad op, kleurig en romantisch. De poëtische sfeer gaat daarna vlekkeloos over naar de dansen van Mompou vol contrasten en krachtige ritmes. Les muletiers devant le Christ de Llivia van Séverac is een zwaarmoedige treurzang, waarin de Spaanse expressie afgedekt wordt met een impressionistische sluier à la Debussy. En zo kan ik doorgaan, maar het is beter als de belangstellenden de Cd zelf beluisteren om de wonderen van de Spaanse muziek te ontdekken.

Uit de suite Iberia van Albeniz vertolkte Kouzmenko Evocacion en La Puerta waarin de vredige sfeer uit het eerste werk werd verdrongen door vurige felle ritmes en vrolijke, kleurige, zonnige tonen.
Zuid-Amerika en Cuba brachten niet alleen het extra dansante van deze melodieën, maar ook het zwierige van de volksmuziek, het speelse ritme en de aparte, soms chromatische, dalende lijnen. Ginastera doet daar nog een scheut humor bij en de romantiek wordt extra in de verf gezet. De Danzas Cubanas van Cervantes zijn typische karakter werkjes waarin alle facetten van de emotie uitkomen; dwingende ritmes, humor, zwoele sfeervolle muziek en pittige gevoelens.

Beide Cd’s zijn een aanwinst omdat het minder bekende muziek belicht en door een begaafde musicus op een prachtig instrument worden gespeeld. De Cd’s zijn opgenomen in de Zeeuwse Concertzaal door Zefir Records.

Terugblik Festival Academy

Wat een hoop talent is er toch en wat fijn daarvan te kunnen genieten! Academy! Complimenten aan alle deelnemers voor hun passie en inzet! Dit alles niet zonder onze artistiek leider Lisa Jacobs, Mathias Johansen en Boris Faust en natuurlijk correpetitor Mariken Zandvliet. De voorzitter van Stichting Kamermuziek Zeeland feliciteert Maria Dolores Gay (foto 2) met het behalen van de Festival Zeeland Klassiek Award 2023! Wij zien haar volgend terug in één van de concerten op een prachtige locatie in Zeeland!

Thema Festival 2023: Crossroads

Editie 2023 van het Festival Zeeland Klassiek, onderdeel van Stichting Kamermuziek Zeeland, neemt bezoekers met het thema  ‘Crossroads’ mee naar bijzondere festival- en erfgoedlocaties met een spannende programmering vol muzikale pioniers en geschiedschrijving. Cross-overs met andere kunstvormen verrijken de muzikale programmering, waarbij ruimte is voor vernieuwend en spannend repertoire door internationale topmusici. Daarnaast biedt het festival ruimte voor talentontwikkeling en uitwisseling tussen gearriveerde Europese topmusici en jong talent. Een ander onderdeel van het festival is educatie en uitwisseling met het primair en voortgezet onderwijs.

Dit jaar besteedt het festival bijzondere aandacht aan het slavernijverleden van Nederland. Middelburg, de provinciehoofdstad van Zeeland en een belangrijke VOC-stad uit het verleden, is de aangewezen locatie om dit vorm te geven. Tijdens Keti Koti zal een concert worden georganiseerd, waarbij muziek wordt gespeeld van oa. Surinaamse componisten.

Editie 2023 van ons festival vindt plaats in de provincie Zeeland van 4 t/m 7 mei (Academy) en 30 juni t/m 9 juli.

Terugblik Project Paloma

Onderstaande recensie was eerder te lezen, maar delen we ook graag op onze website:

Muziek met troost voor mensen in oorlogstijd

Jeanette Vergouwen- de Caluwe

Met het Recital Paloma (vrede) zondag 26 februari in Middelburg, brachten fluitiste Emily Beynon en pianist Andrew West de sfeer van muziek, gecomponeerd tijdens oorlogen, tot leven. De werken worden deze week opgenomen in de Zeeuwse Concertzaal en de cd is de derde in de reeks Meesterwerken uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog.

De musici willen met deze cd-reeks een gevoelsbeeld oproepen over de angstaanjagende periode vóór en tijdens de oorlog. De muzikale vertaling van het leed, het verdriet, maar ook de troost en de zoektocht naar vrede.

Met werken voor fluit en piano van Carl Frühling, Marius Flothuis, Mieczyslaw Weinberg, Willem Andriessen, Rudolf Escher, Leo Smit en Dick Kattenburg, werd op gevoelige wijze de verschrikking van de oorlog, de kleine lichtpuntjes in donkere dagen en de menselijke kracht om toch te overleven, benadrukt.

De Fantasie van Carl Frühling riep meteen de sfeer op van een zonnige lente vol vrolijke klanken. Pure natuurgeluiden die vaak met een impressionistische saus werden overgoten. De lange lijnen, sonoor geblazen door de fluitiste, werden vaak met kabbelende en vrolijke passages in de begeleidende pianopartij ondersteund. De vreugde werd af en toe overschaduwd door mineur klanken, maar alles eindigde met een rustgevende passage.

De Sonata da camera opus 17 van de Amsterdamse Marius Flothuis, geschreven tijdens zijn verblijf in Kamp Vught, is een expressief werk vol troost. Het Franse impressionisme zorgt voor helderheid. Grillige momenten in de eerste twee delen en een schrijnend mooi langzaam derde deel dat onder de huid kroop. Mede door de prachtig op adem geblazen tonen die werden ingekleurd en daardoor nog doordringender werden. Het attaca slotdeel met een snel tempo contrasteerde geweldig.

Van de 12 Miniaturen van de Pools-Russische Joodse componist Weinberg werden er 4 vertolkt. De verschillende sferen (emoties) spraken tot de verbeelding een interessante mix van een grillig capriccio, de rust van een mooie avond, een vlotte wals en een snelle virtuoze etude.

De twee musici zijn een muzikale eenheid. De pianist ondersteunt niet alleen, hij stimuleert ook. Beiden beheersen de materie volledig en op het gebied van dynamiek voelen ze elkaar feilloos aan. Maar ook als solist weten zij te overtuigen.

West speelde Prelude van Willem Andriessen helder en subtiel. De Aubade van Flothuis werd door Beynon intrigerend en vol gevoel vertolkt. Volle tonen die binnendrongen en als een streling overkwamen. De pianosolo Habanera van Rudolf Escher was dan weer een vrolijke noot met een lekker tempo en een markant ritme.

Waarom is men pas decennia na de oorlog meer aandacht gaan besteden aan de Nederlandse Joodse componisten die prachtige muziek hebben geschreven en die de oorlog niet hebben overleefd. Luister naar de Sonate voor fluit en piano die Leo Smit voltooide net voor hij naar Sobibor werd afgevoerd. De oorlog komt tot leven (lijkt op een muzikaal oorlogsdagboek). Marcherende soldaten, lichtpuntjes en sfeervolle frasen afgewisseld met treurmuziek om te eindigen in totaal dolgedraaide wervelende klanken die ontspanning brengen.

En dan Dirk Kattenburg, leerling van Leo Smit, die tijdens een razzia werd opgepakt en stierf in Auschwitz. Hij schreef in 1939 (20 jaar) een werk voor fluit en piano. Pas bij het opruimen van de zolder vond de dochter van zijn zus Daisy een doos vol composities. Lang dacht men dat hij slechts één werk had geschreven (Sonate in 1937), maar nu kunnen de musici ook zijn andere werken wereldkundig maken. Het is gewoon een heerlijke emotionele ervaring om te luisteren naar zijn heldere muziek waarin flarden van jazz en polyfonie te herkennen zijn. Ik kan aanschaf van deze Paloma cd’s van harte aanbevelen.